Твітэрная рэвалюцыя

З-за актыўнасці блогераў Егіпет апынуўся на парозе змены рэжыму. Антыўрадавыя хваляванні, якія ахапілі дзякуючы інтэрнэту егіпецкія гарады, зрынулі ў замяшанне не толькі кіраўніцтва гэтай краіны, але і Захад. Адразу пасля рэвалюцыі ў Тунісе, якая паклала канец 23-гадоваму праўленню прэзідэнта Зін эль-Абідзіна Бэн Алі, на Блізкім Усходзе сталі выказвацца думкі, што гэта было толькі пачаткам. У многіх арабскіх краінах загучалі заклікі “паўтарыць Туніс”, што выклікала прыкметную нервовасць мясцовых аўтарытарных лідэраў. Ролю “другога Туніса” абяцалі і Алжыру, і Лівіі, і Іарданіі, і Сірыі.
Аднак “ірванула” ў Егіпце – ключавы краіне арабскага свету, якая займае асаблівае месца ў блізкаўсходняй сістэме каардынат. Ўсё пачыналася з серыі самаспаленняў ў людных месцах. Людзі, якія ў роспачы, відавочна дзейнічалі па прыкладу туніскага гандляра Махамеда Буазізі, чыё самагубства і выклікала хвалю пратэстаў, што перарасла ў рэвалюцыю.
Аднак ў Егіпце сітуацыя адрознівалася ад туніскай – народ ў цэлым меней адукаваны, паліцыя і спэцслужбы – значна больш моцныя, кошты на хлеб – надзвычай нізкія. Таму самаспаленнямі распаліць народныя выступы ў Егіпце не ўдалося. Для гэтага спатрэбілася нешта менш спантаннае.
Ўсе апошнія дні егіпецкія Twitter і Facebook бурлілі. Там сталі з’яўляцца групы і акаўнты, дзе карыстальнікі – самі па сабе – сталі рыхтавацца мітынгаваць супраць кіраўніцтва краіны. Узнікла і дата выступаў – 25 студзеня.
Ніякай палітычнай сілы, ніякіх харызматычных лідэраў за гэтым рухам не было. Проста людзям, якім не ўсё роўна, надакучыла жыць так, як яны жывуць, а прыклад Туніса паказаў: змяніць сітуацыю можна. Тут трэба асобна сказаць аб матывах егіпецкіх “нязгодных” – што ім, уласна, не падабаецца. Карупцыя і кумаўство ў кіраўніцтве, беднасць і непісьменнасць значнай долі насельніцтва, закасцянелая палітычная сістэма і стагнацыя ў эканоміцы – гэта ўсё, вядома, важна. Аднак да гэтага стандартнага для аўтарытарных краін набору дадаўся яшчэ адзін пункт: дэградацыя ролі Егіпта ў рэгіёне і свеце. Людзі (асабліва адукаваныя) незадаволеныя тым, што з лідэраў арабскага і ісламскага свету, краіны са сваім меркаваннем і бачаннем будучыні, пры Хосні Мубараке Егіпет ператварыўся ў інструмент асабістага ўзбагачэння кіруючай вярхушкі. Пры гэтым ўся палітычная сістэма, паліцыя і спэцслужбы настроены і працуюць на выкананне толькі адной задачы: кансервацыі існуючага становішча рэчаў. Менавіта адукаваная праслойка грамадства, якая пакутуе не ад спякоты і голаду, а ад адсутнасці “егіпецкай мары” і палітычных свабодаў, якія дазволілі б яе рэалізаваць, і стала рухаючай сілай народных выступаў.
Ў выніку, на плошчу Свабоды ў Каіры 25 студзеня спачатку прыйшлі некалькі сотняў людзей. Паліцыянты іх хутка разагналі па навакольных вуліцах. І там стала адбывацца самае цікавае: невялікія групы маніфестантаў сталі лавінападобна расці. Людзі бачылі з вокнаў сваіх хат тых, хто не пабаяўся выступіць супраць ўрада, кідалі справы і выбягалі на вуліцы, каб падтрымаць “нязгодных”. Праз гадзіну з невялікім на плошчу Свабоды прыйшлі ўжо дзесяткі тысяч людзей. Цалкам дэмаралізаваная паліцыя спачатку наогул нічога не прадпрымала. Мясцовы аналаг АМАПа прывык жорстка разганяць невялікія дэманстрацыі з некалькіх сотняў чалавек. Што рабіць з дзесяткамі тысяч разгневаных дэманстрантаў, паліцыянты проста не ведалі. На хвалі энтузіязму людзі са злосцю ў голасе пачалі скандаваць тое, што раней любы з іх проста не асмеліўся б вымавіць: “Далоў Мубарака!”, “Мубарак – злодзей!”, “Мубарак – баязлівец!” і гэтак далей. Паліцыя змагла больш ці менш ўзяць кантроль над сітуацыяй толькі ў ноч на 26 студзеня – калі дэманстранты ўжо і самі пачалі разыходзіцца па хатах.
Аб тым, якая паніка ахапіла кіраўніцтва Егіпта, сведчыць хоць бы той факт, што сын прэзідэнта Гамаль Мубарак (патэнцыйны пераемнік, дарэчы) тэрмінова сабраў барахло і разам з сям’ёй ірвануў з Каіра ў Лондан. Сам Хосні Мубарак перапалохаўся настолькі, што нават не стаў каментаваць тое, што адбываецца. Не вельмі зразумела нават, дзе ён зараз знаходзіцца. Да вечара спачатку Twitter, а потым і Facebook заблакавалі, але было позна – людзі паспелі паверыць у баязлівасць начальства. Ўначы паліцыя арыштавала некалькі сотняў дэманстрантаў, а раніцай 26 студзеня на вуліцах егіпецкай сталіцы з’явіліся ўзмоцненыя паліцэйскія патрулі і спецтэхніка для разгону дэманстрацыяў. Ўрад выдаў забарону на правядзенне любых масавых мерапрыемстваў і прыгразіў арыштамі тым, хто забароны не паслухацца.
Як бы тое ні было, лёс рэжыму Хосні Мубарака многія ўжо называюць вырашаным. Справа вось ў чым: новыя пратэсты ўжо не спыніць. Людзі зразумелі, што адстойваць свае правы на вуліцах можна, што барацьба іх – справядлівая і (галоўнае!) – не варта баяцца ўлады, бо ўлада баіцца іх. Паліцыя ж нічога дзейнага распачаць не можа. Арыштаваць арганізатараў альбо лідэраў рэвалюцыі нельга – іх проста няма. Адпраўляць у турмы простых дэманстрантаў таксама бессэнсоўна – ўсіх усё роўна не перасаджаць.
Хосні Мубараку застаецца спадзявацца толькі на дапамогу замежжа. Ў свеце (перш за ўсё ў ЗША) не адчуваюць ніякага энтузіязму наконт магчымай змены ўлады ў Егіпце. Ў Вашынгтоне (ды зрэшты, ў Брусэлі і Маскве таксама) з унутраным уздрыгам думаюць пра тое, што адбудзецца, калі на змену цяперашняму прэзідэнту прыйдзе які-небудзь мула з ісламісцкай арганізацыі “Браты мусульмане”.
http://www.lenta.ru

Tagged: прамое дзеянне

Posted in: У свеце